Çalışma süreleri ülkelere göre değişir
Bir kişinin işine ayırdığı süre ülkeden ülkeye farklılık gösterir. Bazı ülkelerde ‘uzun’ çalışma saatleri bazılarında ‘kısa’ çalışma saatleri vardır. Tabii ‘uzun’ ile ‘kısa’ tanımının ülkelere göre göreceli olduğunu hatırlamalıdır. Bir ülkeye göre ortalama 40-45 saatlik (hatta daha fazla) çalışma haftası kısa olarak kabul edilebilirken, başka bir ülkede bu süre hoş karşılanmayabilir ve uzun olarak değerlendirilebilir.
Çalışma süreleri nelere göre belirlenir?
Ülkelere göre ortalama çalışma saatlerinin belirlenmesinde sosyo-ekonomik, tarihi ve kültürel faktörler önemli rol oynar. İşsizlik, artan enflasyon ve yavaşlayan ekonomik büyüme ile ilgili uzun süredir devam eden korkular da insanların haftada daha uzun saatler çalışması anlamına gelir.
Asya ve Avrupa ülkeleri arasında nasıl bir fark var?
Asya ülkeleri uzun saatler çalışır. Hindistan, Hong Kong, Malezya, Singapur, Japonya, Tayland en çok çalışılan Asya ülkeleri arasındadır. Hindistan gibi birçok ülkede yasal olarak garanti edilen asgari yıllık izin miktarı yoktur; bu, işgücündeki kişilerin ortalama yıllık çalışma saatlerini etkileyen bir faktördür. Uzun çalışma haftalarına sahip ülkeler, daha az işçi güvenliği korumasına ve azaltılmış olanaklara sahiptir. Bu ülkeler genellikle çalışkan ülkeler olarak sıralanır ama daha az mutlu olunan ülke eğilimi olma gösterirler.
Avrupa’da durum biraz farklıdır. Çünkü Avrupa’nın büyük ve en güçlü ekonomisine sahip olan ülkeleri gelişmiş ve oldukça sanayileşmiş bir ekonomiye sahip olduklarından gelirlerini artırmak için daha uzun saatler çalışmak konusunda aynı çaresizliği hissetmezler. Örneğin daha kısa çalışma saatlerine rağmen Alman işçiler, Fransa hatta Finlandiya’daki işçilerin önünde, dünyanın en üretken işçileri arasındadır. Daha az saat çalışmak, bir ülkenin daha az üretken hale geldiği anlamına gelmez. Öyle olsaydı çalışılan saat sayısının en fazla olduğu ülkelerden biri olan Hindistan, üretkenlik düzeyinin en düşük değil en yüksek olduğu ülkelerden biri olmayı başarırdı. Bu nedenle zirvede kalmayı planlayan ülkeler, çalışma saatlerinin sayısından çok üretkenliği artırmaya odaklanmalıdır.
Kültürel olarak iş/yaşam dengesine ve yeterli boş zaman/aile zamanına önem veren yüksek gelirli ve/veya gelişmiş ülkelerde genellikle daha kısa resmi çalışma haftaları (bazıları dört gün kadar kısa) ve daha fazla tatil günü vardır. Bu ülkeler aynı zamanda daha cömert ek mesai ücretlerine, daha işçi dostu düzenlemelere, daha elverişli ebeveyn izni yasalarına sahiptir. Bu da onların dünyanın en mutlu ülkeleri listesine girme şansını artırır. Örneğin Danimarka güçlü iş kanunlarının yanı sıra iş-yaşam dengesine vurgu yapan ülkeler arasındadır.
ILO’ya göre çalışma haftası için maksimum eşik kaç saattir?
Pek çok ülkenin haftalık maksimum çalışma saatleri için evrensel bir ulusal sınırı yoktur. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) çalışma süresine ilişkin uluslararası çalışma standartları 1919’dan beri yürürlüktedir ve çalışma haftası için maksimum eşik 48 saat olarak belirlemiştir.
Uzun çalışma saatine sahip olan ülkeler
AB İstatistik Ofisi’nin 2022 yılı verilerine göre çalışılan saat açısından (haftalık) Türkiye ortalama 42,9 ile en uzun çalışma süresine sahip ülkedir. AB ülkelerinde bu süre haftalık ortalama 36,4 saattir. Türkiye’nin en güncel verisi 2020 yılına ait olduğu için 42,9 saat ile 35 ülke içinde ilk sıradadır. Türkiye’de istihdamdakilerin yüzde 28,1’i uzun çalışma saatlerine sahiptir. Bu oran AB genelinde yüzde 7,4’tür.
Türkiye’yi Karadağ (42,8 saat), Sırbistan (42,3 saat), Yunanistan (39,7 saat) ve Romanya (39,7 saat) takip etmektedir. Hollanda 32,4 saat ile haftalık çalışma saatinin en düşük olduğu ülkedir. Hollandalılar iş ve özel hayatlarını ayrı tutmayı severler ve genellikle iş kanunları ve yönetmelikleri ile iyi korunurlar.
İspanya 36,5; İngiltere 36,4; Fransa 36,2; Almanya 34,6 ve Norveç ise 34,1 saat çalışmaktadır. Almanya’da haftalık ortalama çalışma saati Türkiye’den 8 saat 20 dakika daha azdır. AB ortalaması da Türkiye’den 6,5 saat daha düşüktür. Belçika gibi bazı Avrupa ülkelerinde, yasal çalışma haftası 38 saatle sınırlanmış olsa da, işçilere fazla mesai için uygun ücret verildiği sürece şirketlerin kendi özel gereksinimleri doğrultusunda çalışma saatlerini değiştirmelerine izin verilir.
Batı ülkeleri çalışma sürelerini azaltıyor
Aşırı çalışma, modern toplumun en büyük rahatsızlıklarından biridir. İşle ilgili stres ve yükümlülükler, boş zamanlarımıza da sızma eğilimindedir. Ancak ilginçtir ki, Batı ülkeleri bir süredir çalışma saatlerini azaltmaktadır. Bu eğilimin, farklı görevlerin otomasyonu ve bilgisayarların çalışma alanlarında yaygın olarak kullanılabilir hale gelmesiyle çok ilgisi vardır.
Dünya çapında hafta içi ve hafta sonu
Pazartesi günleri başlayan ve Cuma günleri biten çalışma haftasının ortak anlayışı oldukça yaygındır. Ancak, bu anlayış dünya çapında evrensel değildir. Bazı ülkelerde 6 günlük çalışma haftası vardır. Hindistan, Meksika ve Singapur bunların arasındadır. Bu nedenle, bu ülkelerdeki şehirler dünya çapında en çalışkan ilk 5’te yer almaktadır. Teknolojik olarak daha gelişmiş ülkelerin haftalık saatlerini azaltma eğilimi devam ederken daha az otomasyona (ve daha fazla el emeğine) sahip ülkelerin hala kat etmesi gereken bir yol vardır.
Podcast olarak dinlemek için: https://www.youtube.com/watch?v=RuxwRzlaBuw&t=37s