İşten çıkarılmak, bir insanın hayatında yaşayabileceği en travmatik olaylardan biridir. İşten çıkartılan biri, günler ilerledikçe ve yeni bir işe giremedikçe nedenin kendinden kaynakladığını, başarısızlığının sebeplerini düşünür ve çoğu zaman kontrol edemediği duyguları nedeniyle depresyona sürüklenir. Kimisi ise hatalarını sorgulamaz, suçluyu kendisi dışındaki her yerde arar, ders çıkarmaz. Bu yazıda bahsedilecek olan işten çıkarıldığı için sorumluluğu kendinde arayan çalışandır. Aslında çalışanın başarısızlığına ilişkin sorumluluğu paylaşması gereken biri daha vardır; o da patrondur. Nasıl dediğinizi duyar gibiyim. Hemen açıklayayım: “Yönetici zihniyeti”ne sahip bir patron, işten çıkarmada kendi suçu olduğunu kabul etmeyen patron modelidir. Çünkü bir çalışanın emeğinin kiralamasına olanak sağladığı, kendi performansından sorumlu olduğu, yukarı yönlü bir yol izlemesi gerektiği, daha fazla çözüm üretmesinin önemi gibi mazeretleri ileri sürer. Oluşturamadığı koşulları hesaba katmaz. “Lider zihniyeti”ne sahip bir patron ise; çalışan hakkında daha fazla bilgi toplanmasını, etkili bir şekilde yönlendirilip yönlendirilmediğinden emin olunmasını, bir adım daha atılmasını sağlar. Daha yüksek bir performans göstermesi için nasıl motive edilmesi gerektiğini söyler. Lider zihniyetine sahip bir patron, iş için yanlış beceriye sahip bir kişinin işe alınmış olabileceğini ya da başarılı olması için ihtiyaç duyulan araçları ve motivasyonu sağlayamadığı gibi iki olasılığı da ihmal etmeyen bir yaklaşım sergiler. Çalışanın başarısızlığı konusundaki sorumluluğun en azından bir bölümünü kabul eder.
Fesih ile sonlanan süreçte özellikle iyi performans gösterdiğine inanan bir çalışanın şaşkınlıkla birlikte yaşadığı travma daha büyük olur. Şirketler çoğu zaman çalışandan beklenenleri net olarak belirleyemezler. Beklentiler ile çalışanın ortaya koyduğu işler arasında bir gerçeklik açığı oluşur. Bu gerçeklik açığı ve boşluk sadece koçluk ile doldurulur. Bu noktada da yönetici zihniyetindeki patronun nadiren koçluk yaptığı, liderlik zihniyetine sahip patronun ise sık sık koçluk yaptığı, yol gösterdiği ve bir başarının yaratılmasına yardımcı olduğu gözlenir.
Çalışan kendinden ne beklendiğinden emin olduğunda işten çıkarılma olasılığını azaltır. Bu noktadaki kritik soru şudur: Çalışanlarınız kendilerinden ne beklediğinizi biliyor mu? Bilmiyorsa büyük ihtimalle bir lidere değil yöneticilik yapan bir patrona sahiptir.